Ngũ công vương phật độ mạng

     

Đạo Bửu tô Kỳ Hương ra đời năm 1849 cùng đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩara đời năm 1867 là nhị tôn giáo nội sinh trên vùng đất An Giang dưới triềuNguyễn, được xếp vào quy trình đầu trong loại chảy những tôn giáo bạn dạng địa làm việc NamBộ. Không chỉ là tôn giáo, đây còn là những trào lưu yêu nước cùng phong tràokhẩn hoang bao gồm tầm tác động lớn. Mặc dù về vẻ ngoài có nhiều điểm không giống nhau,nhưng những bốn tưởng căn bản trong giáo lý của nhị đạo nầy kha khá giốngnhau, đầy đủ dựa trên nền tảng gốc rễ căn bạn dạng là Tứ ân (ân tổ tiên phụ vương mẹ, ân khu đất nước,ân Tam Bảo, ân đồng bào nhơn loại). ở bên cạnh đó, câu hỏi thờ è cổ điều (vải đỏsẫm) cũng là một điểm lưu ý nhận dạng của nhị tôn giáo nầy.

Bạn đang xem: Ngũ công vương phật độ mạng

Tuy nhiên, trong đạo Bửu sơn Kỳ Hương cùng Tứ Ân Hiếu Nghĩacòn tất cả một vẻ ngoài thờ cúng kiểu như nhau mà mang đến nay đang có ít công trìnhnghiên cứu thân mật đến, sẽ là Ngũ Công vương vãi Phật giỏi Chư Vị Năm Ông. Trường hợp đốivới giáo hệ Bửu tô Kỳ Hương, phụng dưỡng Năm Ông chỉ từ được biết qua một số tư liệu, thì đối với giáo hệTứ Ân Hiếu Nghĩa, thực hành thực tế tín ngưỡng nầy ngày này vẫn còn tồn tại. Bài viếtnầy cửa hàng chúng tôi xin trình làng một số đặc trưng của tục thờ tự Năm Ông trongđạo Bửu đánh Kỳ Hương và Tứ Ân Hiếu Nghĩa như nguồn gốc đối tượng tín ngưỡng,hình thức thực hành tín ngưỡng và một vài vấn đề tất cả liên quan… mà lại trước ni chưađược kể đến.

2. Bắt đầu đối tượng tín ngưỡng

Trong Phật giáo, tục cúng năm vị Phật được xã hội Phật tửtheo Phật giáo Nguyên thủy với Phật giáo Mật tông phân tách sẻ, nhưng mà dưới nhị hìnhthức không giống nhau.

Trong tởm tạng Pali của Phật giáo Nguyên thủy (Theravada)có nói tới năm đời chư Phật vượt trội từ vượt khứ mang đến vị lai bao gồm Kakusandha (Phật Câu giữ Tôn),Konagamana (Phật Câu mãng cầu Hàm Mâu Ni), Kassapa (Phật Ca Diếp), Gotama (PhậtThíchCa Mâu Ni), Metteyya (Phật Di Lặc). Theo con đườnghoằng pháp nam giới truyền, năm vị Phật nầy được Phật tử những nước Myanmar, Thái Lan,Cambodia… cúng phượng rộng lớn rãi, với vẻ ngoài thường thấy là tranh vẽ. Ko chỉthế, năm vị Phật nhiều lúc còn được giới pháp sư ngoại đạo đưa vào các hình thứcbùa chú.

Trong lúc đó, năm vị Phật nghỉ ngơi Phật giáo Tạng giữ lại hoàntoàn vắng nhẵn trong tởm văn Pali nguyên thủy. Mật tông gửi ra biểu tượng nămvị Phật về tối cao của Kim Cang thừa, mà trung hoa dịch là Ngũ Trí Như Lai giỏi NgũPhương Phật gồm: Vairochana (Phật Tỳ Lô giá bán Na), Akshobhya (Phật A Súc Bệ),Ratnasambhava (Phật Bảo Sanh), Amitabha (Phật A Di Đà), Amoghasiddhi (Phật BấtKhông Thành Tựu). Đối với người tu Mật tông, năm vị Phật cùng với tư bí quyết là bổn tôncủa hành giả, cũng là biểu trưng cho năm tánh cách của nhỏ người.

Tuy nhiên, đối tượng thờ cúng cơ mà tín đồ vật Bửu đánh Kỳ hương vàTứ Ân Hiếu Nghĩa điện thoại tư vấn là Chư Vị Năm Ông tốt Ngũ Công vương Phật lại không liênquan đến một trong những hai hình thức thờ bái năm vị Phật tự hai truyền thống cuội nguồn Phậtgiáo nói trên. Mỹ hiệu của Năm Ông (có lúc được đi kèm theo với ngũ phương) bao gồm:

-(Đông Phương Thanh Đế) Chí Công vương Phật

- (Tây Phương Bạch Đế) Lãng Công vương vãi Phật

- (Nam Phương Xích Đế) Bửu Công vương vãi Phật

- (Bắc Phương Hắc Đế) Hóa Công vương vãi Phật

- (Trung Ương Huỳnh Đế) Đường Công vương Phật.

Vậy Ngũ Công vương Phật là ai?

Thực ra, tuy vậy mang danh xưng là Phật dẫu vậy năm vị nầy lạikhông bắt buộc nhân vật Phật giáo, mà là năm vị tướng của nước trung hoa thời TamQuốcđược người đời sau tôn cúng gồm: quan liêu Công, quan Bình, Châu Xương,Trương Tiên, vương Thiên Quân. Năm vị tướng được xem là biểu tượng của trungnghĩa, nên việc thờ phượng các ông còn mang ý nghĩa giáo dục về lòng trungnghĩa. Tục thờ năm vị tướng mạo nầy sẽ có từ khóa lâu ở Trung Hoa, nhưng tương truyềnmãi đến năm Càn Long vật dụng 46 (1781) triều Thanh mới bằng lòng có danh xưng NgũCông vương Phật xuất hiện. Lúc thể hiện bởi tranh, quan Công hay ngồi ởgiữa, phía 2 bên có quan lại Bình và Châu Xương, thêm Trương Tiên đứng sau Quan Bìnhvà vương Thiên Quân lép vế Châu Xương.

Quan Công thương hiệu thật là quan lại Vũ, từ Vân Trường, thời con trẻ cùngLưu Bị và Trương Phi kết nghĩa anh em, sau theo phò lưu Bị với góp công lớntrong việc dựng nghiệp mang lại nhà Thục Hán. Ông danh tiếng với đức tánh trungnghĩa, được người đời sau tôn là quan Thánh Đế Quân tuyệt Hiệp Thiên Đại Đế. TạChí Đại trường <2014: 293-294> thừa nhận định: “Tính chất lưu vong và thương nhân íthọc (so với nho sĩ khoa bảng) khiến cho những người Hoa biết ‘tiểu thuyết’ các hơnkinh truyện, và tin nhân đồ gia dụng tiểu thuyết lịch sử dân tộc hơn là trong sử kí. Thần QuanĐế của họ mang tính quanh vùng lưu tán (Nam Trung Quốc) là hình ảnh rút từTamQuốc chí diễn nghĩacủa La tiệm Trung chứ không hẳn từTamquốc chícủa è cổ Thọ”.

Quả như thế, quan tiền Bình vốn là con ruộtcủa quan lại Vũ, nhưng lại trong tè thuyết thì nhân đồ gia dụng chỉ nầy là nhỏ nuôi. Trongkhi đó, Châu Xương trọn vẹn là một nhân đồ vật hư cấu, với xuất thân là 1 tướngcướp, sau đây theo phò quan tiền Vũ. Ảnh hưởng trọn từ tiểu thuyết trên cần trong văn hóadân gian Trung Hoa, quan tiền Bình được tôn là quan lại Thái tử cùng hiệu là Cửu Thiên UyLinh Hiển Hóa Đại Thiên Tôn, còn Châu Xương là chính trực Trung Dũng Đại ThiênTôn.

Trương Tiên cùng Vương Thiên Quân cũngtrở thành các vị thần trong Đạo giáo. Trương Tiên là vị thần phù trợ sản phụ vàtrẻ sơ sanh, được tôn là Linh Ứng Trương Tôn Đại Đế Thất Khúc Dục Thánh ThiênTôn. Vương Thiên Quân được người trung quốc cho là Thiên Lôi (Lôi Công) cùng tônlà Thái Ất Lôi Thinh Ứng Hóa Thiên Tôn.

*

Người Hoa khi thiên cư sang vn đã với theo tín ngưỡngNgũ Công vương Phật. Tục thờ phụng nầy dần dần trở nên phổ cập và được bạn Việttiếp nhận. Nhiều gia đình người Việt coi Năm Ông là thần độ mạng mang lại gia chủ,thường bái phượng dưới bề ngoài tranh kiếng, để trong một trang thờ nhỏ treotrên vách nhà. Những nơi tiếp tế tranh kính ở nam Bộ gồm chế tác tranh cúng NămÔng, bên trên tấm tranh tất cả ghi cái chữ Hán “Ngũ Công vương vãi Phật”. Trên núi Cấm(tỉnh An Giang) tất cả miễu Năm Ông thờ phượng theo tế bào thức nầy. Ngôi miễu được xemlà giữa những điểm rất thiêng trên núi Cấm, quan trọng đối với giới bùaphép và đồng nhẵn .

3. Đặc điểm thực hành tín ngưỡng

3.1. Bửu sơn Kỳ Hương

Đối với đạo Bửu sơn Kỳ Hương, chúng ta chưa tìm kiếm thấy lời dạynào thỏa thuận từ Đức Phật Thầy Tây An (giáo chủ Đoàn Minh Huyên) hoặc các caođồ về việc thờ Năm Ông. Bởi không như Tứ Ân Hiếu Nghĩa xem trọng việc bày tríthờ phượng, Bửu đánh Kỳ Hương nhà trương đơn giản hóa bài toán thờ cúng. Song, quamột số tư liệu, chúng ta có thể góp nhặt được những tin tức đáng lưu giữ ý.

Thứ nhứt, năm 1851, Đức Phật Thầy Tây An giao đến đại đệ tửlà cai quản cơ nai lưng Văn Thành có tác dụng năm cây thẻ để ngăn ngừa “kẻ dữ” xâm phạm đấtđai. Đó là đầy đủ cây gỗ lào táo, đẽo gọt thành hình búp sen cùng khắc tứ chữ“Bửu đánh Kỳ Hương”, được cắm ở bốn hướng và một ở trung tâm. Các cây thẻ lầnlượt được sở hữu tên như thể với thương hiệu Ngũ Công vương vãi Phật nói trên, bao gồm:

- Đông Phương Thanh Đế(nay làm việc xã buộc phải Đăng, huyện ChâuThành, tỉnhAn Giang)

- tây thiên Bạch Đế(nay nghỉ ngơi xã Vĩnh Tế, thành phố ChâuĐốc, tỉnhAn Giang)

- phái nam Phương Xích Đế(nay ngơi nghỉ xã Vĩnh Điều, thị xã GiangThành, tỉnhKiên Giang)

- Bắc Phương Hắc Đế(nay làm việc xãVĩnh Thạnh Trung,huyện Châu Phú, tỉnhAn Giang).

- Trung Ương Huỳnh Đế(nay nghỉ ngơi xã An Hảo, thị trấn TịnhBiên, tỉnhAn Giang)

Tín thiết bị Bửu tô Kỳ Hương call đó là Ông Thẻ tuyệt Quan Thẻ vàlập miếu thờ sinh hoạt các địa điểm nói trên, tới nay vẫn còn.

Thứ hai, trong một nhà cửa thơ Nôm cổ (không rõ tác giả)thuật lại sự tích Đức Phật Thầy, có không ít lần nói đến tục bái Năm Ông. Tácphẩm nầy hiện tất cả hai bạn dạng làGiảng Năm Ôngdo Nguyễn Hữu Hiệpsưu trung bình và ra mắt năm 1974 vàKinh Năm Ôngdo Nguyễn Văn Sâmsưu tầm làm việc An Giang năm 2006 và chào làng năm 2009. Hai phiên bản có nhiều điểm khácnhau, nhưng họ vẫn hoàn toàn có thể dễ dàng nhận ra chúng chỉ là hai dị bản củacùng một tác phẩm. Xin trích một trong những câu quan lại trọng:

+ “Baonhiêu thói dữ đừng màng

Đêmngày niệm Phật kỉnh thờ Năm Ông”

+ “Kỉnhtin Năm Ông Ngũ Phương

Điềulành thời duy trì chớ mong mỏi thói tà”

+ “Đêm ngày tin cẩn Năm Ông

Họa rađặng thoát ra khỏi chưng nàn này”

Thứ ba, Sư Vãi chào bán Khoai là 1 trong những nhân đồ vật truyền đạo nghỉ ngơi Nam Kỳnhững năm 1901 - 1902, ko rõ lai kế hoạch trước đó và hành tung sau đó, tuynhiên vẫn được tín đồ coi là một trong số những vị kế tục dòng chảy Bửu sơn KỳHương. Ông giữ lại bộSấm giảng bạn đờigồm 11 quyển, trongđó quyển trang bị 9 gồm đoạn phía dẫn câu hỏi thờ phượng Năm Ông như sau:

“Trong công ty lập mấy bàn thờCửu huyền thất tổ, quanh đó thờ Năm ÔngThường tối hương đốt đừng khôngThời là lại có lưỡng thần chép biên”

Thứ tư, hiện nay tại đình Tòng tô (xã Mỹ An Hưng A, huyệnLấp Vò, tỉnh giấc Đồng Tháp) có bàn thờ cúng Chư Vị Năm Ông. Tòng sơn là quê nhà củaĐức Phật Thầy và ngôi đình nầy cũng nơi thứ nhất ông tá túc lúc trở về làng(1849) sau không ít năm lưu lại lạc. Dân gian đề cập rằng, sống tại đình được một thời gian,ông liên tiếp rời đi và vướng lại một cây cờ ngũ nhan sắc được gọi là “cây thẻ Năm Ông”.Lúc đó, dịch bịnh đang xảy ra nên dân bọn chúng kéo nhau mang lại thỉnh vải cờ để uốngchữa bịnh: “Thiên hạ lúc đầu tới đình thỉnh còn được cờ, vài ba hôm sau không còn cờ, họđẽo tới cán cờ mang lại thiêu, rồi hòa cùng với nước nhưng mà uống, uống đâu không còn đó” .

3.2. Tứ Ân Hiếu Nghĩa

Đối với đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Năm Ông là đối tượng tínngưỡng được đồng ý chính thức. Tư gia của tín đồ vật có bàn thờ Năm Ông sống phíatrước nhà, đối lập với bàn thờ cúng chánh. Trên bàn thờ cúng có bức vải hoặc giấy đỏ vớikích thước lớn, ghi tứ chữ Hán “Ngũ Công vương Phật” cùng tín đồ gọi theo cáchdân gian là “Chư Vị Năm Ông”. Bàn thờ tổ tiên nầy nằm ở vị trí giữa so với chiều ngang của mặttiền ngôi nhà, vì vậy theo truyền thống lâu đời nhà của tín vật dụng Tứ Ân Hiếu Nghĩa khônglàm cửa trọng điểm mà chỉ làm cửa hai bên, trọng điểm sẽ là vách mang tính năng nhưbình phong che cho bàn thờ cúng Năm Ông . Mặc dù tập quánnầy ngày nay nhiều phần không còn được giữ gìn.

Từ tục thờ Năm Ông, tín đồ vật Tứ Ân Hiếu Nghĩa có một trong những kiêngkỵ trong cách nói. Họ không nói tự “công” (trong thương hiệu Ngũ Công vương Phật)mà buộc phải nói trại là “cung”hoặc “cuông”, trường đúng theo một công khu đất thì gọilà “một vuông đất”. Không được sử dụng từ “đường” (trong danh hiệu Đường CôngVương Phật) mà hương liệu gia vị đường đề xuất gọi là “ngọt” và đường đi phải gọi là “lộ”…

Niềm tin Năm Ông được chính thức ghi nhấn trong đạo Tứ ÂnHiếu Nghĩa sớm nhứt là trường đoản cú thời Đức Bổn Sư (giáo nhà Ngô Lợi). Năm 1878, ông tổchức khởi nghĩa kháng Pháp sống Cai Lậy (nay ở trong tỉnh tiền Giang), tất cả rao giảngvề quyền lực tối cao của Năm Ông. Điều nầy sau này được Nguyễn Liên Phong <1909: 68> thuậtlại trongNam Kỳ phong tục nhơn vật diễn ca:

“Sau thêm Ong, Khả, lẫy lừngRoi mây con ngữa chuối giăng giăng khởi cùngDối rằng phép kỳ lạ Năm ÔngBùa linh hiển hích súng không có tác dụng gì”

Hơn nửa vắt kỷ sau, vẻ ngoài đó được tái diễn trong cuộc nổidậy phòng Pháp của ông Đạo Tưởng ở Tân Châu (nay trực thuộc tỉnh An Giang) năm 1939.Ông tên thật là Lâm Văn Quốc, thường gọi là ba Quốc, biết võ nghệ và có học bùangãi. Năm 1928, ông lập am tu hành làm việc Tân Châu. Theo diễn tả của Nguyễn Văn Kiềm<1966> thì ở giữa am thờ quan Công, phía bên trái thờ Thần, bên yêu cầu thờ Thánh, đốidiện phía bên cạnh thờ Chư Vị Năm Ông - hình thức thờ phượng cùng với bốn bàn thờ cúng nhưtrễn ví dụ là đặc trưng nhận diện của Tứ Ân Hiếu Nghĩa.

Xem thêm: Quy Trình Và Kỹ Thuật Chăn Nuôi Lợn Thịt, Kỹ Thuật Chăn Nuôi Heo Thịt Chất Lượng Cao

4. Nghi ngại liên quan cho Thiên Địa hội

Thiên Địa hội là 1 trong tổ chức bí mật của người trung hoa vớimục đích phản Thanh phục Minh, thành lập vào năm 1674 tức năm Khang Hy đồ vật 13triều Thanh. Người china (chủ yếu là quanh vùng phía Nam) di cư mang lại Nam cỗ -Việt phái mạnh vào vậy kỷ XVII - XVIII nhiều phần vì lý do chánh trị, không bằng lòngsống trong sự quản lý của tín đồ Mãn, họ mang theo cả Thiên Địa hội bên trên hànhtrình di cư. Theo Sơn nam <1997: 94>, chủ tỉnh Hà Tiên là Emile Puech (ngườitừng sinh hoạt Long Xuyên lũ áp cuộc khởi nghĩa Bảy Thưa năm 1873) cho rằng Thiên Địahội xuất hiện ở nam giới Kỳ trước khi Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây. Sau khoản thời gian Pháp đến,dần dần người việt tham gia càng phần đông vào Thiên Địa hội và nêu cao lý tưởng“phục Nam bài xích Pháp”. Mục đích của mình là tấn công đuổi ách thống trị của Pháp cùng táithiết chính sách quân chủ.

Sau cuộc nổi dậy tiến công Khám lớn tp sài gòn năm 1916 nhằmgiải cứu Phan Xích Long - thủ lãnh của Hội kín đáo lúc bấy giờ, phía Pháp sẽ thuđược lá cờ có ghi tứ chữ “Thánh Minh vương vãi Phật” từ trên xuống và tứ chữ “BửuSơn Kỳ Hương” ở tư góc . Họ biết, trước naytín vật Bửu sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Hiếu Nghĩa đã rất gần gũi với bốn câu sấm đượclưu truyền là:

“Chữ Bửu là hiệu Phật VươngChữ tô Phật Thầy tin cậy phước dưChữ Kỳ là hiệu Bổn SưChữ mùi hương Phật Trùm tư chữ cần mang”

Nếu Đức Phật Thầy (Đoàn Minh Huyên), Đức Bổn Sư (Ngô Lợi),Đức Phật quấn (Tà Pônh) là hầu như nhân vật tất cả thật trong lịch sử hào hùng và tiếp nốidòng tung Bửu tô Kỳ Hương, thì Đức Phật vương vãi lại trọn vẹn bí ẩn. Đức PhậtVương liệu có tương quan gì mang đến Ngũ Công vương Phật cùng Thánh Minh vương Phật?Ngày tai, trên tổ đình của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa là miếu Tam Bửu (thị trấn BaChúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang) gồm ngôi long đình thờ Đức Phật Vương, bêntrong là bảng mộc lớn gồm bốn chữ “Bửu sơn Kỳ Hương”. Sơn nam <1971: 55> nhậnđịnh: “Năm Ông, có cách gọi khác là Chư Vị Năm Ông là ông quan liêu Đế, Thái tử, Ông Châu,Trương Tiên, Linh Quan. <…> chùa thờ Năm Ông rất có thể là trụ sở kín đáo của ThiênĐịa hội”.

Khi phân tích văn bảnKinh / Giảng Năm Ôngnhưđã trình làng ở trên, chúng tôi chú ý đến câu: “Cờ black vàng vải tương đối may / Cắmngay giữa cửa ngõ khuyên trai đừng lầm” , hay: “Cờ đenvải trắng bìa kim cương / Treo tức thì giữa cửa đêm khuya giữ gìn” . Giả dụ chỉ là 1 bộ ghê giảng răn dạy tín vật dụng tu hành, thì tại sao lạicó việc may lá cờ với treo thân cửa, phải chăng là biểu thị của một nhóm chức?

Tương tự vậy,Huờn (Hoàn) sanh kinhlà mộtbản kinh bằng văn bản Nôm bao gồm từ cơ hội Đức Bổn Sư mới mở đạo, trong số đó có đều đoạncũng rất đáng lưu ý:“Huờn sanh trằn thế,lập kế Thánh vương, thân thể nhiễu nhương, bạn đương vậy đổi, phép trời làmnổi, thân thể nghiêm trang, hỡi gấp gáp lo toan, cố kỉnh đời lập trị, Phật trời hiệpnghị, gồm một hội nầy, tất cả tớ tất cả thầy, trang nghiêm tiên kiểng, chọn xây lựatuyển, tống xuống học hành, công sự vẫn thành, thiên các đại lý định”. Đoạn gớm nóivề việc “đổi đời” theo thuyết tận thế, khi ấy đời Hạ nguơn ngừng và hội LongHoa lộ diện để lập đời new Thượng nguơn. Song, nội dung đoạn kinh không cực nhọc đểchúng ta liên can đến chuyển động chống Pháp, đông đảo nghĩa sĩ “lập kế Thánhvương” tiến công đuổi giặc ngoại xâm để “huờn sanh è thế”.

Ngoài ra, tín đồ tín đồ dùng Bửu đánh Kỳ Hương và Tứ Ân Hiếu Nghĩakhi tham gia đạo còn được phát cho một tờlòng phái, phát âm như giấychứng thừa nhận nhập đạo. Ở Thiên Địa hội cũng phân phát tờhồng tánhđểchứng nhận tín đồ đã nhập hội. Tuy nhiên về nghi thức tham gia Thiên Địa hội khôngcó điểm tương tự Tứ Ân Hiếu Nghĩa, tuy nhiên lá lòng phái có không ít điểm giống như nhau<Đinh Văn Hạnh 1999: 78>.

5. Kết luận

Tục thờ phụng Ngũ Công vương vãi Phật - Chư Vị Năm Ôngtrongtôn giáo Bửu đánh Kỳ Hương với Tứ Ân Hiếu Nghĩa là một trong hiện tượng tới lúc này gần nhưchưa tất cả công trình nghiên cứu và phân tích đề cập đến. Tục thờ nầy có xuất phát từ văn hóaTrung Hoa, khi truyền sang nước ta trước tiên được bạn Việt chào đón trongphạm vi mái ấm gia đình và xem Năm Ông như thần độ mạng cho gia chủ. Sau đó, Bửu SơnKỳ Hương với Tứ Ân Hiếu Nghĩa lại liên tục đưa Năm Ông hệ thống thờ tự của mìnhnhư một đối tượng người dùng tín ngưỡng quan tiền trọng.

Hiện tượng nầy không chỉ phản ánh quá trình giao bôi vănhóa Việt - Hoa bên trên địa bàn, cơ mà trong bối cảnh ban đầu Nam Kỳ là trực thuộc địa, xuthế đề cao lý tưởng trung nghĩa trở nên trông rất nổi bật trong giới sĩ phu hơn bao giờhết, vì thế chúng tôi nhận định rằng việc Bửu tô Kỳ Hương và Tứ Ân Hiếu Nghĩa chọnNăm Ông nhằm thờ cúng không nằm quanh đó xu vắt đó. Ngoại trừ ra, với những triệu chứng cứ kháthuyết phục về quan hệ giữa nhì tôn giáo nói trên với Thiên Địa hội, việcthờ cúng Năm Ông rất có thể còn liên quan đến những hoạt động kín trong phong tràokháng Pháp thời bấy giờ.

Trong phạm vi kiến thức và kỹ năng có hạn, lại thêm nguồntư liệu không nhiều ỏi, nội dung bài viết của công ty chúng tôi chỉ xin so sánh tục thờ phụng Năm Ôngvới tư cách là 1 trong những hình thái tín ngưỡng - một điều tỉ mỷ trong văn hóa tôn giáo.Những vụ việc liên quan lại đến lịch sử xin phép nêu lên như một gợi mở, hi vọng sẽđược những nhà nghiên cứu làm rành mạch thêm.

VĨNH THÔNG

(Bài in vào Kỷ yếu đuối Hội thảoquốc tế: Triết lý nhân sinh của bạn dân nam Bộ, Tập 1: văn hóa nhận thức vàtôn giáo tín ngưỡng, Nxb Đại học đề nghị Thơ, 2018 & sách Dấu ấn thượng châu thổ,Nxb Tổng thích hợp TP.HCM, 2021)

_______________________

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1.Dật Sĩ và Nguyễn Văn Hầu (1972), Thất sơn mầu nhiệm, tái bản, Nxb trường đoản cú Tâm.

2.Đinh Văn Hạnh (1999), Đạo Tứ Ấn Hiếu Nghĩa của người việt nam Bộ (1867-1975), Nxb Trẻ.

3.Nguyễn Hữu Hiệp (1974), tiền giảng Đức Phật Thầy Tây An, Nxb Diễm Chi.

4.Nguyễn Liên Phong (1909), phái nam Kỳ phong tục nhơn thiết bị diễn ca, Nxb vạc Toán.

5.Nguyễn Văn Kiềm (1966), Tân Châu (1870 - 1964), người sáng tác tự xuất bản.

6.Nguyễn Văn Sâm (2009), khiếp Năm Ông, bạn dạng điện tử.

7.Sơn nam giới (1971), MiềnNam vào đầu thế kỷ XX: Thiên Địa hội cùng cuộc Minh tân, Nxb Phù Sa.

8.Sơn nam giới (1997), Cátính Miền Nam, Nxb Trẻ.

9.Nguyễn Thanh Tiến (2005), Hội kín ở nam Kỳ vào cuối thế kỷ XIX vào đầu thế kỷ XX, Luận văn Thạc sĩ Lịchsử, ngôi trường Đại học Sư phạm TP.HCM.